Tết Đoan Ngọ Cúng Gì Để Đảm Bảo Ngày Lễ Trọn Vẹn Nhất?

Tết Đoan Ngọ là ngày mà mỗi gia đình đều chuẩn bị mâm cúng với những lễ vật đặc trưng để thể hiện lòng thành kính và cầu mong sự bình an, may mắn. Để ngày Tết Đoan Ngọ trở nên trọn vẹn và ý nghĩa nhất, việc chuẩn bị và sắp xếp lễ vật cúng là vô cùng quan trọng. Vậy trong ngày tết Đoan Ngọ cúng gì để đảm bảo ngày lễ được diễn ra suôn sẻ và đúng phong tục? Cùng HADOSA giải đáp qua bài viết dưới đây nhé!

Tết Đoan Ngọ là gì?

Tết đoan ngọ là một ngày lễ quan trọng của Việt Nam

Tết Đoan Ngọ (hay còn gọi là Tết diệt sâu bọ) là một lễ hội truyền thống quan trọng của người Việt Nam, diễn ra vào ngày 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Đây là một dịp để mọi người làm lễ và tổ chức các hoạt động nhằm tiễn đưa sâu bọ, sâu bệnh, và cầu mong sức khỏe, mùa màng bội thu trong năm. Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ truyền thuyết và phong tục cổ truyền của Trung Quốc và đã được người Việt Nam tiếp nhận và phát triển thành một lễ hội mang bản sắc riêng. Một trong những truyền thuyết phổ biến giải thích ngày này là liên quan đến việc diệt sâu bọ và bệnh tật, giúp bảo vệ mùa màng và sức khỏe con người.

Tết Đoan Ngọ cúng vào giờ nào là đẹp nhất?

Tết Đoan Ngọ cúng vào 11h đến 13h là tốt nhất

Giờ đẹp nhất để cúng Tết Đoan Ngọ thường rơi vào khoảng giờ Ngọ, tức là từ 11h đến 13h trưa. Đây là thời điểm mà dương khí đạt đỉnh, rất thích hợp để tiến hành các nghi lễ cúng bái. Theo quan niệm dân gian giờ Ngọ là thời điểm mặt trời ở vị trí cao nhất, mang lại nhiều năng lượng tích cực. Cúng vào giờ này sẽ giúp cho lễ vật được các vị thần linh chứng giám và phù hộ. Đồng thời ý nghĩa của từ "Đoan" có nghĩa là mở đầu, còn "Ngọ" nghĩa là giờ Ngọ. Việc cúng vào giờ Ngọ như một cách để mở đầu cho những điều tốt đẹp trong năm. 

Mâm cúng ngày tết Đoan Ngọ ở 3 miền gồm những gì?

Mâm cúng ngày Tết Đoan Ngọ ở ba miền Bắc, Trung, Nam thường có những nét đặc trưng riêng, nhưng đều mang ý nghĩa cầu may mắn, sức khỏe và trừ tà.

Miền Bắc 

Mâm cúng tết Đoan Ngọ ở Miền Bắc với món bánh tro đặc trưng

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Bắc thường bao gồm những món ăn sau:

Cơm rượu nếp

Đây là món đặc sản không thể thiếu trong mâm cúng ngày Tết Đoan Ngọ. Cơm rượu nếp được làm từ gạo nếp lên men, có vị ngọt thanh và hương thơm đặc trưng. Món ăn này không chỉ có ý nghĩa tượng trưng mà còn mang lại cảm giác ấm áp và gần gũi. Cơm rượu nếp thường được dâng cúng trong các chén nhỏ, có thể ăn kèm với đậu xanh hoặc dừa nạo.

Bánh tro

Bánh tro là loại bánh làm từ gạo nếp ngâm trong nước tro, sau đó gói trong lá chuối để hấp chín. Bánh tro có màu xanh nhạt đặc trưng và vị bùi bùi, thơm mùi lá chuối. Đây là món bánh truyền thống mang hương vị đặc trưng của ngày Tết Đoan Ngọ, thể hiện sự tôn kính và cầu mong sức khỏe cho các thành viên trong gia đình.

Xôi

Xôi là món ăn không thể thiếu trong mâm cúng, thường được làm từ nhiều loại gạo nếp khác nhau như gạo nếp trắng, gạo nếp cẩm. Xôi có thể được chế biến theo nhiều cách, từ xôi đậu xanh, xôi lạc đến xôi gấc, tạo nên những màu sắc bắt mắt và hương vị đa dạng. Xôi không chỉ là món ăn truyền thống mà còn là biểu tượng của sự đủ đầy và thịnh vượng.

Hoa quả

Các loại hoa quả thường được dâng cúng bao gồm vải, mận, đào, hồng xiêm và nhiều loại quả khác tùy theo mùa. Hoa quả không chỉ làm đẹp cho mâm cúng mà còn biểu thị sự trân trọng và lòng thành kính của gia đình đối với tổ tiên. Các loại trái cây tươi ngon và bắt mắt cũng góp phần làm cho mâm cúng trở nên hấp dẫn và đầy đủ hơn.

Rượu nếp

 Rượu nếp là thức uống không thể thiếu trong các dịp Tết Đoan Ngọ. Rượu nếp có vị ngọt và nồng, thường được dâng cúng trong các chén nhỏ. Đây không chỉ là món uống thể hiện sự kính trọng mà còn là một phần quan trọng trong nghi lễ cúng bái.

Miền Trung

Thịt vị là món ăn đặc trưng của Tết Đoan Ngọ miền Trung

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở mỗi miền đều mang những nét đặc trưng riêng, và miền Trung cũng vậy. Bên cạnh những món ăn chung với miền Bắc, mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Trung còn có những nét đặc trưng riêng làm nên hương vị độc đáo.

Thịt vịt

Một điểm nhấn quan trọng trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ miền Trung là thịt vịt. Trong văn hóa ẩm thực của người miền Trung, thịt vịt được coi là món ăn có tính mát, giúp giải nhiệt cơ thể trong những ngày hè oi ả. Không chỉ là món ăn ngon, thịt vịt còn được tin là có tác dụng bổ máu và tốt cho hệ tiêu hóa. Thịt vịt có thể được chế biến theo nhiều cách khác nhau, như luộc, nướng, hoặc kho, nhưng đều được chuẩn bị cẩn thận để giữ được sự tươi ngon và bổ dưỡng.

Chè kê

Chè kê là món tráng miệng phổ biến trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở miền Trung, đặc biệt là ở các vùng Quảng Nam và Huế. Đây là một loại chè được làm từ kê (một loại hạt ngũ cốc) và thường được ăn kèm với bánh tráng vừng. Chè kê có vị ngọt thanh, bùi bùi của hạt kê hòa quyện với sự giòn tan của bánh tráng vừng, tạo nên một sự kết hợp hài hòa và thơm ngon. Món chè này không chỉ mang lại cảm giác ngon miệng mà còn thể hiện sự chăm sóc tỉ mỉ trong việc chuẩn bị mâm cúng.

Cơm rượu

Cơm rượu miền Trung thường được làm theo phương pháp lên men cổ truyền, có hình dạng vuông vức, chín mềm từ sâu bên trong mang đến hương vị ngon, kích thích vị giác.

Miền Nam 

Cơm rượu là một trong những món ăn đặc trưng của Tết Đoan Ngọ Miền Nam

Bên cạnh những món ăn truyền thống như miền Bắc thì mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở miền Nam mang đậm nét đặc trưng của vùng đất phương Nam, với những món ăn thơm ngon và ý nghĩa sau đây:

Bánh ú Bá Trạng 

Đây là một trong những món đặc sản nổi bật của miền Nam trong dịp Tết Đoan Ngọ. Bánh có hình dáng to tròn, khác biệt so với các loại bánh truyền thống khác, thường được làm từ gạo nếp, nhân đậu xanh hoặc thịt. Đặc biệt, bánh được gói bằng lá sen hoặc lá chuối, giúp tạo ra hương vị đặc trưng và giữ cho bánh có mùi thơm đặc biệt. Lá sen hoặc lá chuối không chỉ có tác dụng tạo hương vị mà còn giúp bánh không bị dính và giữ được hình dạng đẹp mắt.

Chè trôi nước

Chè trôi nước là món tráng miệng rất được ưa chuộng trong dịp Tết Đoan Ngọ ở miền Nam. Món chè này không chỉ nổi bật về hương vị mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho sự tròn đầy, may mắn và sum vầy. Chè trôi nước được làm từ bột nếp, nhân đậu xanh, và thường được ăn cùng nước đường hoặc nước cốt dừa. Những viên chè trôi nước được nấu chín, có màu sắc bắt mắt và kết cấu mềm mịn, tạo nên một món ăn vừa ngon miệng vừa đẹp mắt.

Xôi gấc

Xôi gấc có màu đỏ tươi, tượng trưng cho may mắn và sức khỏe. Xôi gấc thường được ăn kèm với thịt gà luộc hoặc thịt kho.

Cơm rượu

Cơm rượu ở miền Nam được chế biến theo cách đặc biệt, thường được vo thành viên tròn và thêm nước đường, tạo ra món ăn có hương vị ngọt ngào và dễ ăn. Cơm rượu miền Nam có sự tương đồng với xôi chè ở miền Bắc nhưng có sự khác biệt trong cách chế biến và hình thức. Cơm rượu thường được dùng như một món tráng miệng trong mâm cúng, giúp làm phong phú thêm sự lựa chọn và hương vị trong bữa ăn.

Một số lưu ý khi cúng vào ngày tết Đoan Ngọ

Bày biện mâm cúng thật đẹp mắt và đầy đủ

Khi cúng vào ngày Tết Đoan Ngọ, bạn cần lưu ý một số điểm quan trọng để đảm bảo nghi lễ diễn ra trang trọng và đúng phong tục:

Lựa chọn ngày giờ đẹp

Khi chuẩn bị mâm cúng cho ngày Tết Đoan Ngọ, việc lựa chọn thời điểm cúng cũng rất quan trọng. Theo truyền thống, giờ Ngọ (12h trưa) ngày 5/5 âm lịch là thời điểm lý tưởng để thực hiện nghi lễ cúng. Tuy nhiên, nếu không thể thực hiện vào đúng giờ này, bạn có thể cúng vào buổi sáng. Bên cạnh đó, cần tránh cúng vào những giờ xung khắc hoặc giờ xấu theo quan niệm dân gian để đảm bảo sự thành kính và hiệu quả của lễ cúng.

Bày biện mâm cúng

Khi bài trí mâm cúng ngày Tết Đoan Ngọ, hãy đặt mâm cúng ở một vị trí trang trọng và sạch sẽ trong nhà để thể hiện sự tôn trọng. Các món ăn nên được sắp xếp gọn gàng và đẹp mắt, có thể theo kiểu hình chữ nhật hoặc tròn để tăng thêm phần trang nghiêm. Đặc biệt, theo quan niệm truyền thống, các món ăn nên được đặt theo hướng Đông hoặc Bắc, nhằm mang lại sự thuận lợi và hòa hợp cho lễ cúng.

Chuẩn bị lễ vật

Khi chuẩn bị lễ vật cho ngày Tết Đoan Ngọ, bạn cần chú ý đến việc sắp xếp đầy đủ và không thiếu sót bất kỳ món nào. Lễ vật bao gồm hương, hoa, nước, và các món ăn đặc trưng. Hoa quả dùng để cúng phải đảm bảo tươi ngon, không bị dập nát hay héo úa, thể hiện sự trang trọng và lòng thành kính. Các lễ vật này không chỉ tượng trưng cho lòng biết ơn và tôn kính tổ tiên mà còn mang lại cảm giác ấm cúng và thiêng liêng cho buổi lễ.

Việc chuẩn bị mâm cúng đúng và đủ trong ngày Tết Đoan Ngọ không chỉ giúp gia đình bạn thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên mà còn đảm bảo nghi lễ diễn ra suôn sẻ và trang trọng. Bằng cách hiểu rõ Tết Đoan Ngọ cúng gì, bạn sẽ giúp ngày lễ truyền thống này thêm phần ý nghĩa và mang lại sự bình an, may mắn cho cả gia đình. Chúc bạn và gia đình có một ngày Tết Đoan Ngọ trọn vẹn, đầy đủ và ấm áp.